Początek 2022 roku zbiegł się ze szczytem piątej fali pandemii COVID-19 w Polsce. Nasza lista leków deficytowych wydłużyła się, a nowe produkty można w sporej części powiązać ze zwiększonym zapotrzebowaniem na produkty stosowane w infekcji wirusem SARS-CoV-2. Aktualna lista leków, których brakuje w aptekach liczy aż 35 pozycji.
Szczególnie duży udział na naszej liście deficytów mają preparaty z budezonidem. Ten lek w formie wziewnej w dawce 800 µg dwa razy dziennie, znajduje się w rekomendacjach terapii wspomagającej COVID-19 dla pacjentów w stadium 1, czyli skąpoobjawowym, z prawidłowym wysyceniem krwi tlenem i nie wymagających hospitalizacji. Na braki wpływ ma niewątpliwie zwiększony popyt.
Trudna jest nadal sytuacja na rynku heparyn drobnocząsteczkowych. Te leki przeciwzakrzepowe są szeroko stosowane w COVID-19, w celu zapobiegania powikłaniom naczyniowym, jakie mogą się rozwinąć w przebiegu tej choroby. Niestety nie da się łatwo zwiększyć ich produkcji, która bazuje na surowcu naturalnym - błonie śluzowej jelita wieprzowego. Więcej na ten temat: Dlaczego brakuje heparyn? Kryminalna afera heparynowa.
Liczba brakujących leków w raportach z ostatnich 24 miesięcy
Źródło: GdziePoLek
Stale obserwujemy także zawirowania na rynku antybiotyków w formulacjach pediatrycznych - wzrost dostępności części preparatów jest szybko "równoważony" deficytami innych. W brakach pojawiło się także kilka innych leków (syropy, tabletki do ssania) stosowanych w infekcjach dróg oddechowych.
Aktualna lista braków
Aktualna liczba deficytów według stosowanej przez nas od początku metodyki, która zakłada badanie pozycji ze spadkiem dostępności w aptekach o co najmniej 50% i brakiem łatwo dostępnych zamienników według oceny farmaceutów, wynosi 35. Jest to istotna zwyżka w porównaniu do poprzedniego raportu i drugi najwyższy odczyt w ciągu ostatnich dwóch lat. W analizie biorą udział tylko leki na receptę.
Lista brakujących leków na luty 2022
Żródło: GdziePoLek
Kryzys sterydowo-heparynowy
Leki z budezonidem są stosowane w ambulatoryjnym leczeniu COVID-19, przez co wzrósł popyt, którego wytwórcy nie są w stanie zaspokoić. Aż 6 nowych pozycji na liście (BDS N, Benodil, Budezonid Lek-Am, Miflonide Breezhaler) to kolejne preparaty z tym przeciwzapalnym glikokortykosteroidem stosowanym wziewnie. Na liście pozostają także wybrane opakowania Nebbudu. Zarejestrowane wskazania dla tych produktów to astma i zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), a dla niektórych także zespół krupu (ostre zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli) i w tych wskazaniach również są poszukiwane przez pacjentów.
O problemach z dostępnością leków z budezonidem pisaliśmy na GdziePoLek już w grudniu 2021. Na naszej liście leków deficytowych znalazły się wówczas dwa preparaty z tym składnikiem aktywnym. Aktualnie widać poszerzanie się problemów z dostępnością na kolejne marki produktów. W szczególności spada możliwość zakupu refundowanych opakowań wyższych dawek budezonidu po 20 ampułek do nebulizacji (do podania za pomocą inhalatora). Lepiej dostępne są natomiast opakowania nierefundowane po 10 ampułek oraz mniejsze dawki. Problemem z punktu widzenia pacjentów może być także fakt, że refundację od stycznia straciły opakowania jednego z preparatów z wziewnym budezonidem (Pulmicort). Jest on relatywnie dobrze dostępny, ale za opakowanie 20 pojemniczków z tym lekiem trzeba zapłacić nawet powyżej 100 złotych.
Natomiast dla preparatów budezonidu w postaci suchego proszku do inhalacji w kapsułkach, widać spore spadki na produktach w dawce 0,4 mg, w szczególności po 60 kapsułek.
Trend dostępności w aptekach Miflonide Breezhaler, tj. budezonidu w postaci suchego proszku do inhalacji w kapsułkach
Źródło: statystyki GdziePoLek
Na liście znalazła się ponadto kolejna (po Clexane) heparyna drobnocząsteczkowa - preparat Fraxiparine. Chorym najtrudniej będzie otrzymać dawkę 0,6 ml, jednak zauważalny jest także spadek dawki 0,4 ml. Nadroparynę sodową zawiera również preparat Fraxodi, jednak jego dostępność na poziomie 2-3% nie pozwala żywić nadziei, że pacjenci łatwo otrzymają go w aptekach.
Trend dostępności w aptekach Fraxiparine, jednej z heparyn drobnocząsteczkowych
Źródło: statystyki GdziePoLek
Czy amantadyna działa w COVID-19?
O prawie połowę spadła dostępność refundowanego opakowania Viregyt-K z amantadyną. Niska dostępność jest także nierefundowanego opakowania po 50 kapsułek. Od połowy grudnia rośnie jednak podaż opakowania po 30 kapsułek, które jest także importem bez zniżki i bez ograniczeń w preskrypcji i wydawaniu.
11 lutego 2022 udostępniono wyniki jednego z badań klinicznych, które prowadzone było przez Górnośląskie Centrum Medyczne. Wykazało ono, że amantadyna stosowana u pacjentów leczonych w szpitalu była nieskuteczna - nie wykazała różnic w działaniu w porównaniu do placebo. Wkrótce zostaną przedstawione wyniki badania nad amantadyną wśród pacjentów ambulatoryjnych, czyli chorujących w domu i prowadzonych przez lekarzy pracujących w przychodniach.
Jednak już na tym etapie Rzecznik Praw Pacjenta wydał decyzję zakazującą stosowania amantadyny w leczeniu COVID-19 do czasu potwierdzenia skuteczności takiego działania. Prowadzenie terapii amantadyną przez przez placówkę z Przemyśla uznał za działanie naruszające zbiorowe prawo pacjentów do leczenia zgodnego z aktualną wiedzą medyczną.
Inne nowe produkty na liście
Baladex – dwuskładnikowy syrop zawierający teofilinę, która rozkurcza oskrzela i gwajafenezynę, która działa wykrztuśnie. Lek wskazany jest do stosowania w przebiegu astmy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc oraz w zapaleniach oskrzeli. Może być stosowany powyżej 6. roku życia.
Butapirazol - dla tego przeciwbólowego i przeciwzapalnego produktu w czopkach dostępność spadła z ponad 35% do zaledwie 5%. Zgodnie z informacją z GSK, lek jest dostępny wyłącznie z terminem ważności 31 marca 2022. Należy więc spodziewać się zakupów ściśle pod zamówienie pacjenta, co może być trudne do zaakceptowania dla chorych z dolegliwościami bólowymi w przebiegu takich schorzeń jak ostry napad dny, zakrzepowe zapalenie żył, dyskopatie czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, ponieważ takie są wskazania do stosowania leku. Ze względu na to, że nie ma informacji, czy po wyczerpaniu się zapasów z marcowym terminem, dostępność w aptekach zapewni nowa dostawa, będziemy monitorować tę sytuację do kolejnego wydania listy.
Ceclor - jedyna marka antybiotyków z cefaklorem w składzie. Braki którejkolwiek dawki czy postaci są więc szybko odczuwalne. Według informacji z firmy Teva, dostępne u producenta są obecnie wersje tabletkowane Ceclor MR, ale z granulatów do sporządzenia zawiesiny tylko 375 mg/5 ml po 75 ml i 100 ml. Z punktu widzenia naszej analizy, najbardziej odczuwalny dla rodziców poszukujących leku dla chorego dziecka będzie spadek dostępności dawki 0,25 g/5 ml po 100 ml. Dostawy spodziewane są w najbliższych tygodniach.
Divascan - lek zawierający iprazochrom. Preparat stosowany jest w zapobieganiu migrenie oraz w leczeniu zmian w tylnej części oka, które mogą pojawić się jako powikłanie cukrzycy. Dział Logistyki Berlin-Chemie poinformował, że spodziewana jest duża dostawa pod koniec lutego 2022. Dokładniejsze informacje potwierdzające dostępność leku będą znane po 20 lutego 2022.
FSME-IMMUN 0,5 ml - szczepionka stosowana w celu zapobiegania kleszczowemu zapaleniu mózgu. Pełny cykl szczepienia składa się z trzech dawek. Ponieważ aktywność kleszczy rozpoczyna się wiosną, pierwszą i drugą dawkę najlepiej przyjąć już w zimie. Umożliwia to wytworzenie dostatecznej ochrony jeszcze przed pojawieniem się groźnych pajęczaków w środowisku. Trzecią dawkę najlepiej przyjąć w czasie tego samego sezonu lub najpóźniej przed rozpoczęciem kolejnego. W ten sposób można uzyskać ochronę, która wystarcza na trzy lata. Zgodnie z informacją z firmy Pfizer, braki preparatu FSME wynikają z faktu, że hurtownie miały na stanie szczepionki z krótką datą ważności. Obecnie rozpoczyna się proces dostarczania szczepionek FSME Junior i Adult z długim terminem. Najbliższe dostawy będą możliwe od początku marca 2022.
Gentamicin WZF 0,3% - krople oczne z antybiotykiem. Lek stosuje się w infekcjach bakteryjnych oka, a także w związku z zabiegami okulistycznymi. Zgodnie z informacją z Warszawskich Zakładów Farmaceutycznych Polfa S.A., preparat jest na braku od początków listopada 2021 roku ze względu na dużą przedsprzedaż. 8 lutego 2022 roku do obrotu została zwolniona nowa transza leku, która będzie dystrybuowana do hurtowni, a następnie do aptek.
Hidrasec - stosunkowo nowy lek w grupie preparatów przeciwbiegunkowych. Jest lekiem stosowanym w leczeniu objawów ostrej biegunki u dzieci powyżej 3. miesiąca życia. Występuje w postaci granulatu do sporządzania zawiesiny doustnej w dawce 10 mg i 30 mg. Zaletą leku jest więc niewątpliwie postać, umożliwiająca dodanie do jedzenia lub zmieszanie z wodą w szklance lub butelce do karmienia. Inne dostępne na rynku produkty z racekadotrylem to kapsułki twarde o dawce 100 mg związku czynnego. Z informacji od importera leku otrzymaliśmy informację, iż aktualnie jest niedostępny u producenta. Na ten moment nie ma informacji, kiedy na polski rynek dotrą nowe dostawy tego produktu. Aktualnie większe problemy są z dostępnością dawki 30 mg, na dzień publikacji raportu widoczne jest niewielkie odbicie na dawce 10 mg.
Klacid - brakuje przede wszystkim tego antybiotyku w dawce 125 mg/5 ml. To granulat do sporządzania zawiesiny doustnej. Dostępność zamiennika (Klabax lub Klabax EC) jest na raczej niskim poziomie. Poprawia się natomiast dostępność dawki 250 mg/5 ml, co daje szansę na przeprowadzenie terapii klarytromycyną u małych pacjentów po zmianie dawkowania.
Octeangin - tabletki do ssania zawierające oktenidynę - substancję antyseptyczną stosowaną do leczenia zapalenia błony śluzowej jamy ustnej i gardła przy objawach takich jak ból, zaczerwienienie i obrzęk.
Rimantin - lek stosowany do wczesnego leczenia i profilaktyki grypy typu A. Leczenie należy rozpocząć możliwie jak najwcześniej, najlepiej w okresie 24 do 48 godzin od chwili pojawienia się pierwszych objawów grypy. Zgodnie z informacją z firmy Genexo, spadająca dostępność leku Rimantin spowodowana jest koniecznością chwilowego wstrzymania dystrybucji leku i dużym zapotrzebowaniem. Dostawa spodziewana jest w ciągu kilku tygodni lub nawet miesięcy.
Systen Conti - ponownie problemy z dostępnością do leków odczują pacjentki stosujące hormonalną terapię zastępczą. Obserwujemy duży spadek dostępności plastrów z estradiolem i noretysteronem. Niestety mamy tylko informację, że plastry są "na brakach", ale nie wiadomo, kiedy można spodziewać się poprawy podaży.
Tussipect - syrop z zawartością efedryny i składników wykrztuśnych. Połączenie jest pomocne w schorzeniach oskrzeli z towarzyszącym przekrwieniem błony śluzowej nosa i zatok. Tussipect znajduje się także w wykazie leków, które mogą być traktowane jako surowce farmaceutyczne przy sporządzaniu leków recepturowych.
Versatis - w aptekach brakuje plastrów znieczulających z lidokainą, które stosuje się w bolesnej neuralgii półpaścowej, dotykającej skórę. Aktualnie dostępność spadła praktycznie do zera.
Najbardziej wyczekiwane leki
Największa liczba pacjentów oczekiwała na informacje dotyczące szczepionki Infanrix-IPV-HiB, chroniącej przed błonicą, tężcem, krztuścem, polio i bakterią Haemophilus influenzae typu b u dzieci. Pod koniec stycznie dostępność produktu ruszyła z poziomu zerowego, osiągając w połowie lutego około 12%.
Zainteresowaniem cieszył się także preparat Plaquenil z hydroksychlorochiną w dawce 200 mg stosowaną głównie w leczeniu chorób zapalnych stawów. Lek sprowadzany był do Polski w drodze importu interwencyjnego, którego pula wyczerpała się. W aptekach dostępny jest jednak inny lek z tym samym składnikiem aktywnym - również importowany - o nazwie Fenle, który różni się dawką (100 mg) i liczbą tabletek w opakowaniu (14 sztuk).
Na swoje leki czekają także pacjenci zainteresowani medyczną marihuaną. Cannabis Flos THC 22% CBD 1% od Aurory ma obecnie na stanie około 9% i mamy informacje o dostawach. Red No 2 trafił do aptek 8. lutego i od tamtej pory jego dostępność kształtuje się na poziomie 6% aptek. Mamy informację, że jest to jednak niewielka partia z datą ważności do końca marca 2022 roku. Nadal nie jest natomiast dostępny susz Cannabis Flos THA 8% CBD 8%. Z ModumPharmy napłynęła informacja, że dostawy mają być realizowane od połowy lutego 2022 roku.
Pacjenci pytają nas także o dostępność preparatu Litocid, tabletek, które przeznaczone są do stosowania u pacjentów cierpiących na kamicę nerkową wapniową. Jak podaje producent, powodem braku leku są problemy na poziomie produkcji. Ma ona być wznowiona, jednak na ten moment nie podano żadnych konkretnych terminów.
Co ciekawe, subskrypcje wpłynęły także na wiadomości o leku Paxlovid, nowym produkcie firmy Pfizer zawierającym związek przeciwwirusowy do stosowania na wczesnym etapie COVID-19, który nie jest jeszcze dostępny w naszym kraju. Z doniesień medialnych wynika, że Ministerstwo Zdrowia prowadzi rozmowy zmierzające do zakupu tego leku na potrzeby polskich pacjentów. Dotychczas Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych dostarczyła natomiast do przychodni i niektórych podmiotów leczniczych lek Lagevrio zawierający inną molekułę przeciwwirusową - molnupirawir. Czytaj więcej: Leki na COVID-19.
Leki według liczby osób zapisanych na powiadomienia od 1 grudnia
Źródło: GdziePoLek
Poprzednia lista braków
Z listy wykreśliliśmy leki, dla których dostępność powróciła do poziomu wyjściowego lub istotnie się zwiększyła z tendencją wzrostową w statystykach. Lek Anticol stosowany w chorobie alkoholowej usunęliśmy z wykazu, ze względu na fakt, że około 16% aptek ma na stanie importowany zamiennik - Antalcol.
Lista braków z grudnia 2021 z naniesionymi zmianami w lutym 2022
Źródło: GdziePoLek
Jakie leki znikają, ale nie znalazły się na naszej liście?
Dla dwóch leków o spadającej dostępności uzyskaliśmy informację o zakończeniu produkcji, a w przypadku kilku innych braki są odczuwalne, ale nie krytyczne ze względu na dostępność zamienników.
Między innymi firma Sanofi poinformowała o wycofaniu produktu Rulid 50 w postaci tabletek do sporządzania zawiesiny doustnej z antybiotykiem roxitromycyną. Taka postać leku mogła być stosowana u dzieci według masy ciała już od 6. kilogramów. Tabletka miała ponadto możliwość podziału na równe dawki.
Nie będzie dostępny także preparat Mefacit w tabletkach, który zawiera kwas mefenamowy o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Firma Adamed podjęła decyzję o zakończeniu produkcji.
Spada dostępność leków stosowanych w dnie moczanowej z febuksostatem w dawce 80 mg pod nazwami Denofix i Febuxostat, ale nadal można otrzymać zamiennie Adenuric. Podobnie spadki dostępności przeciwalergicznego syropu Ketotifen WZF równoważy 60% dostępność Ketotifen Hasco. W przypadku preparatu Findarts na prostatę z dutasterydem dostępny jest Adadut. Spada także podaż leków ocznych z antybiotykiem Tobrex i Tobrexan, za które można wydać Tobrosopt, a zamiast słabiej dostępnego preparatu na jaskrę Xaloptic Combi pacjent może otrzymać Xalacom lub Latacom.
Prawa autorskie
Dozwolone kopiowanie ilustracji autorstwa GdziePoLek na własną stronę, pod warunkiem umieszczenia aktywnego linku do źródła. Kopiowanie całości lub większości tekstu nie jest dozwolone.
Fotografia tytułowa: Wojciech Kwiatkowski, unsplash.