W Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia opublikowano obwieszczenie zawierające wykaz produktów zagrożonych brakiem dostępności na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Jest to lista obowiązująca od 15.07.2018. Analizujemy, co się zmieniło w porównaniu do poprzednich edycji tego wykazu.
Aktualne obwieszczenie zawiera 205 pozycji. To o trzy mniej niż na liście obowiązującej od 15 maja. Zmiany są niewielkie – usunięto cztery pozycje, natomiast dodano jedną.
Jakie pozycje zniknęły z wykazu leków zagrożonych brakiem dostępności?
- Alkeran (Melphalanum) tabletki powlekane 2 mg. Jest to lek cytotoksyczny - zmniejsza liczbę nieprawidłowych komórek wytwarzanych przez organizm. Stosowany jest w konkretnym typie nowotworów - w szpiczaku mnogim, który powstaje z komórek w szpiku kostnym.
- Megace i Megastril (Megestroli acetal) – zawiesiny doustne w dawce 40 mg/ml i objętości 240 ml. Oznacza to, że na liście produktów zagrożonych brakiem dostępności nie ma już leków zawierających megestrol – substancję stosowaną w leczeniu braku łaknienia lub utraty masy ciała będącej wynikiem choroby nowotworowej albo zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS).
- Nitracor (Glyceroli trinitras) roztwór do infuzji 2 mg/ml – zawiera azotan rozszerzający naczynia wieńcowe. Produkt stosowany jest w lecznictwie zamkniętym w wybranych dolegliwościach kardiologicznych oraz do kontrolowanego obniżenia ciśnienia.
Jaki lek objęto zagrożeniem braku dostępności?
- Indapen SR (Indapamidum) tabletki o przedłużonym uwalnianiu 1,5 mg. Indapamid to substancja o działaniu moczopędnym, zmniejszająca ciśnienie krwi poprzez zwiększenie wydalania moczu oraz bezpośrednie rozszerzanie naczyń krwionośnych. W okresie od 17 czerwca do 16 lipca lek był dostępny w ponad 90% aptek zintegrowanych z GdziePoLek, spadła natomiast przeciętna liczba opakowań tego preparatu.
Czym jest wykaz leków zagrożonych brakiem dostępności?
Zgodnie z tzw. ustawą antywywozową, obowiązkiem inspektorów farmaceutycznych działających w poszczególnych województwach jest monitorowanie i zgłaszanie do Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego informacji o lekach, które spełniają kryteria deficytu. Na tej podstawie Minister Zdrowia kompletuje listę preparatów, których dostępność powinna być szczególnie chroniona.
Pierwszy wykaz leków zagrożonych brakiem dostępności opublikowany został w lipcu 2015 roku. Pewne leki – jak na przykład niektóre heparyny drobnocząsteczkowe – figurują na nim nieprzerwanie od trzech lat.
Dlaczego publikacja listy leków zagrożonych brakiem dostępności jest konieczna?
Sytuacja związania z brakami leków jest dynamiczna – wpływ na deficyty ma wiele czynników. Jednak najgroźniejszym i najbardziej nabrzmiałym problemem jest nielegalny wywóz za granicę preparatów leczniczych w ramach tak zwanego odwróconego łańcucha dystrybucji. Polega on na tym, że leki z aptek zamiast do pacjentów, wracają z powrotem do hurtowni, które odsprzedają je do innych państw. Zorganizowane grupy przestępcze uprawiają ten proceder, gdyż leki z Polski można w innych krajach sprzedać z dużym zyskiem.
Pomimo pewnej stagnacji dotyczącej objętości i zawartości listy leków zagrożonych brakiem dostępności wydaje się jednak, że ostatnio podejmowane są coraz bardziej radykalne i skuteczne kroki celem zatrzymania tej patologii. Pod koniec marca Krajowa Administracja Skarbowa i Główny Inspektorat Farmaceutyczny podpisali porozumienie o współpracy. W życie weszła także ustawa regulująca system monitorowania drogowego przewozu towarów, w tym między innymi produktów leczniczych. Coraz prężniej działają także służby. W maju Centralne Biuro Antykorupcyjne zatrzymało siedem osób podejrzanych o udział w „mafii lekowej”, zaś na początku lipca na Pomorzu policja rozbiła gang wywożący leki i zabezpieczyła produkty lecznicze o wartości około 10 mln złotych.
Co robić, w przypadku trudności z dostępem do potrzebnego leku?
Przede wszystkim nie każdy produkt z listy preparatów zagrożonych brakiem dostępności jest faktycznie niedostępny. GdziePoLek oferuje możliwość zweryfikowania dostępności preparatów w aptekach współpracujących z portalem.
Apteki mogą – tam, gdzie to możliwe – zaproponować pacjentom zamiennik. Warto pamiętać także o substytucji terapeutycznej, gdzie jedną cząsteczkę zastępuje się inną z tej samej grupy. Zakłada się przy tym, że dzięki podobnej strukturze chemicznej i mechanizmie działania można uzyskać tak zwany „efekt klasy”, czyli podobne efekty terapeutyczne. W przypadku leków na receptę, takiej substytucji może dokonać lekarz.
Ostatnio byliśmy świadkami masowego wycofywania z aptek wybranych serii niektórych preparatów na nadciśnienie zawierających walsartan. Ministerstwo Zdrowia opublikowało wówczas stanowisko konsultanta krajowego w dziedzinie kardiologii, prof. dr hab. med. Jarosława Kaźmierczaka, w którym wyrażał on opinię, iż walsartan – w razie konieczności – może być zastąpiony innym lekiem z grupy sartanów (np. losartan, kandesartan, telmisartan, irbesartan, eprosartan). Takiej zamiany może wprawdzie dokonać tylko lekarz, natomiast udział farmaceuty w dostarczaniu informacji na temat dostępnych na rynku opcji terapeutycznych i ich kosztów może być znaczący.
W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących dostępności leków, zawsze możesz zadać pytanie farmaceutom GdziePoLek.