Laktoferyna (lactoferrin)

Nazwa laktoferyna wywodzi się od słów lacto – mleczny i ferrum – żelazo. Laktoferyna bowiem wykazuje silne powinowactwo do jonów żelaza i tworzy z nim trwałe związki - chelaty, które odpowiadają za jej działanie przeciwbakteryjne i wzmacniające odporność. W aptekach można znaleźć suplementy diety zawierające laktoferynę bydlęcą w postaci kropli, kapsułek i proszku do sporządzenia zawiesiny, a także dermokosmetyki, np. kremy z laktoferyną.

Spis treści

Co to jest i gdzie występuje laktoferyna?

Jak działa laktoferyna?

Jakie właściwości ma laktoferyna i na jakie choroby można ją stosować?

Kto powinien stosować laktoferynę?

Jak przyjmować laktoferynę?

Jak długo stosować laktoferynę?

Jakie są przeciwwskazania do stosowania laktoferyny?

Jakie mogą być skutki uboczne stosowania laktoferyny?

Co to jest i gdzie występuje laktoferyna?

Laktoferyna (LF) jest białkiem naturalnie wytwarzanym przez ludzki organizm. Jest to glikoproteina, która występuje w ziarnistościach granulocytów obojętnochłonnych (komórkach układu odpornościowego), wydzielinach ustrojowych, jak np. mleko, ślina, łzy, woskowina uszna oraz w wielu narządach organizmu, m.in. nerkach, płucach, pęcherzyku żółciowym, trzustce czy jelicie.

Największą zawartość laktoferyny posiada siara (7 g/l), czyli wydzielina gruczołu mlekowego ssaków powstająca w ostatnim okresie przed porodem i do 72 godzin po nim, oraz ludzkie mleko (2-4 g/l). Mniejsze ilości laktoferyny obecne są w mleku krowim, skąd po raz pierwszy ją wyizolowano.

Ludzka laktoferyna oznaczana jest skrótem hLF, natomiast bydlęca - bLF. Oba białka wykazują bardzo duże podobieństwo w budowie chemicznej (77%).

Jak działa laktoferyna?

• Przeciwbakteryjne działanie laktoferyny polega na łączeniu się z jonami żelaza, które są niezbędne do rozwoju i rozmnażania bakterii. Laktoferyna tworzy z żelazem silne, odwracalne połączenia, przechodząc w tzw. holo- laktoferynę. Związane w ten sposób żelazo staje się niedostępne dla bakterii, co powoduje ich śmierć i niezdolność do namnażania się.

• Laktoferyna łączy się także ze ścianą komórkową bakterii, prowadząc do jej uszkodzenia i wycieku składników komórki, co w efekcie skutkuje śmiercią patogenu.

• Zaburza metabolizm w komórce bakterii oraz tworzenie się bakteryjnych biofilmów, co utrudnia przyczepianie się drobnoustroju do komórki gospodarza.

• Laktoferyna posiada zdolność do stymulacji procesów wychwytywania przez układ immunologiczny wirusów, bakterii, grzybów i pierwotniaków oraz pobudzania komórek układu odpornościowego do szybkiego dojrzewania i namnażania się.

Jakie właściwości ma laktoferyna i na jakie choroby można ją stosować?

• Ma właściwości przeciwbakteryjne w stosunku do bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwpierwotniakowe w stosunku do Toxoplasma gondii oraz przeciwpasożytnicze, np. w stosunku do wywołującego malarię zarodźca ruchliwego Plasmodium vivax.

• Uniemożliwia tworzenie biofilmu przez bakterie, np. pałeczkę ropy błękitnej Pseudomonas aeruginosa i gronkowca złocistego Staphylococcus aureus.

• Chroni przed zakażeniem żołądka bakterią Helicobacter pylori.

• Pobudza komórki układu odpornościowego do namnażania się, dzięki czemu wzmacnia odporność.

• Działa przeciwzapalnie. Wspomaga regenerację skóry, leczenie przebarwień i stanów zapalnych.

• Zapobiega niedoborom żelaza, gdyż łącząc się z nim, stanowi swoisty magazyn, regulując jego wchłanianie.

• Zmniejsza ryzyko wystąpienia sepsy u niemowląt oraz chroni przewód pokarmowy niemowląt przed zakażeniami oraz rozwojem martwiczego zapalenia jelit.

• Wspiera rozwój flory jelitowej i pełni funkcję prebiotyku, czyli substancji umożliwiającej namnażanie się dobroczynnych bakterii w przewodzie pokarmowym. Skraca czas trwania biegunek.

• Wzmacnia działanie leków przeciwgrzybiczych i przeciwwirusowych, chroni przed stresem oksydacyjnym, większa wchłanianie składników pokarmowych oraz wspiera leczenie niektórych nowotworów.

Kto powinien stosować laktoferynę?

Laktoferyna mogą stosować zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. Należy jednak pamiętać, że stosowanie laktoferyny u dorosłych nie jest tak samo efektywne jak u dzieci, gdyż dojrzały organizm w dużej mierze trawi białka zanim dotrą one do jelit.

Dzięki temu, że układ pokarmowy noworodka jest niedojrzały, ma słabszą barierę jelitową i mniejszą kwaśność soku żołądkowego, niż osoba dorosła – laktoferyna nie ulega całkowitemu strawieniu i zdecydowanie większa jej ilość trafia do jelit i do krwiobiegu dziecka.

Jak przyjmować laktoferynę?

• Laktoferyna w kroplach: zalecana dawka to 10 kropli raz na dobę. Produkt można podawać bezpośrednio do jamy ustnej lub po zmieszaniu z letnim płynem. Nie należy mieszać kropli z gorącymi płynami, gdyż laktoferyna ulega denaturacji w wysokiej temperaturze.

• Laktoferyna w kapsułkach: zwykle stosuje się 1-2 kapsułki na dobę. Kapsułkę popija się letnią wodą, mlekiem, sokiem lub jogurtem. W przypadku problemów z połykaniem, kapsułkę można otworzyć i wysypać bezpośrednio do jamy ustnej lub rozpuścić w letnim płynie i wypić. Zawartości kapsułki należy rozpuszczać w gorących lub gazowanych płynach.

• Saszetki z laktoferyną: dawka dla niemowląt to 1 saszetka na dobę, w przypadku osób dorosłych i dzieci są to zwykle 2 saszetki na dobę. Zawartość saszetki wystarczy rozpuścić w letniej wodzie lub innym chłodnym płynie. 

Jak długo stosować laktoferynę?

Suplementację laktoferyną należy prowadzić minimum 3 miesiące codziennie lub podzielić kurację na 2 etapy – pierwsze 2 tygodnie przyjmując ją codziennie, następnie robić 2 tygodnie przerwy. Kurację najlepiej rozpocząć w połowie sierpnia i kontynuować, aż do końca kwietnia. Jeśli w międzyczasie zdarzy się infekcja, terapii nie należy przerywać. Warto również wiedzieć, iż laktoferyna nie wchodzi w interakcje z innymi lekami.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania laktoferyny?

Laktoferyna może wywoływać objawy alergii u osób uczulonych na białko mleka krowiego, która nazywana jest skazą białkową, dlatego preparaty zawierające ten składnik nie powinny być przyjmowane w przypadku podejrzenia lub zdiagnozowania skazy białkowej.

Osoby, które cierpią na nietolerancję laktozy, mogą wybrać preparaty z laktoferyną, które posiadają informację o braku cukru mlecznego (laktozy) w składzie. 

Jakie mogą być skutki uboczne stosowania laktoferyny?

• Laktoferyna u osób, które nie wykazują na nią nadwrażliwości, nie wywołuje działań niepożądanych, dlatego jest bezpieczna od pierwszych dni życia.

• U osób uczulonych na białko mleka krowiego po spożyciu laktoferyny mogą wystąpić: kaszel, duszności, ucisk w klatce piersiowej, świszczący oddech oraz wodnisty katar.

• W przypadku preparatów z laktozą, pojawiają się objawy ze strony przewodu pokarmowego jak: nudności, wymioty, biegunka czy skurczowe bóle brzucha.

Aktualizacja grudzień 2021 r. 

Naukowcy z University of Florida Health przeprowadzili wstępne testy na małpich i ludzkich komórkach płuc, które wykazały, iż laktoferyna w połączeniu z difenhydraminą (substancją o działaniu przeciwalergicznym) może hamować replikację koronawirusa SARS-CoV-2. 

Uczeni skupili się na białkach znanych jako receptory sigma, które koronawirus po wniknięciu do ludzkiego organizmu zmienia i niejako wykorzystuje do swojej replikacji. Zakłócenie tego procesu wydało im się zatem kluczowym elementem w walce z infekcją COVID-19.

Początkowo dowiedli oni skuteczności samej difenhydraminy w leczeniu COVID-19, a dołączenie laktoferyny ma jedynie spotęgować działanie przeciwwirusowe. Jak pokazują badania, każdy z tych związków podany indywidualnie hamował replikację koronawirusa o 30%, podczas gdy razem redukowały ją niemal o 99%. 

Kombinacja ta w kontekście leczenia COVID-19 jest nadal obiektem badań. Naukowcy przestrzegają przed samodzielnym stosowaniem takiego połączenia i informują, iż preparaty użyte w badaniach różnią się nieco od tych, które są dostępne w aptekach.