Zespół jelita drażliwego (IBS) - jakie są objawy i jak radzić sobie z jelitem drażliwym?

Spis treści

Co to IBS?

Objawy zespołu jelita drażliwego

Przyczyny zespołu jelita drażliwego

Jak wykryć IBS?

Jak radzić sobie z IBS?

Jak leczyć zespół jelita drażliwego?

Co to IBS?

Zespół jelita drażliwego (IBS - Irritable Bowel Syndrome) jest przewlekłą i nawracającą chorobą jelita, która objawia się przede wszystkim bólem brzucha oraz zaburzeniami rytmu wypróżnień i konsystencji stolca. Przyczyny schorzenia są złożone i nie do końca wyjaśnione. Ocenia się, że zaburzenie to może dotyczyć nawet 11% populacji i 2-krotnie częściej występuje u kobiet. Wyróżnia się kilka postaci IBS:

• z dominującym zaparciem (IBS-C),

• z dominującą biegunką (IBS-D),

• mieszana (IBS-M),

• niesklasyfikowana (IBS-U).

Przeczytaj artykuł: Zespół jelita drażliwego - z pamiętnika pacjentki

Objawy zespołu jelita drażliwego (IBS)

• stały lub nawracający ból brzucha (najczęściej pojawia w podbrzuszu i w dolnej części brzucha po lewej stronie),

• biegunki lub zaparcia (często naprzemiennie),

• uczucie niepełnego wypróżnienia,

• wzdęcia,

• śluz w stolcu.

W niektórych przypadkach mogą wystąpić również:

• nudności, wymioty i zgaga,

• ból głowy i uczucie zmęczenia,

• zaburzenia nastroju,

• zaburzenia lękowe,

• stany depresyjne,

• zaburzenia miesiączkowania,

• oraz częste oddawanie moczu.

Przyczyny zespołu jelita drażliwego (IBS)

Na powstanie zespołu jelita drażliwego może złożyć się wiele różnych czynników, takich jak np.:

• nieprawidłowe funkcjonowanie osi mózgowo–jelitowej (np. nieprawidłowy wpływ stresu na przewód pokarmowy),

• wzmożone czucie trzewne (odczuwanie bodźców z narządów wewnętrznych),

• zaburzenia perystaltyki i czynności wydzielniczej jelit (np. zaburzone wydzielanie hormonów, które biorą udział w trawieniu),

• zaburzenia składu mikrobioty jelitowej, np. w wyniku stosowania antybiotyku,

• przebycie biegunki infekcyjnej.

Jak wykryć IBS?

Objawy zespołu jelita drażliwego nie są charakterystyczne i mogą towarzyszyć wielu innym chorobom, dlatego w razie ich zaobserwowania konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem. Lekarz w celu postawienia diagnozy zbierze dokładny wywiad oraz zleci odpowiednie badania, aby wykluczyć inne choroby mogące powodować podobne objawy, np. morfologia krwi, badanie CRP, badanie hormonów tarczycy, badanie w kierunku celiakii, test oddechowy w kierunku zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO), test tolerancji laktozy, kolonoskopia, gastroskopia. Przeczytaj artykuł: Jak przygotować się do badania krwi?

W aptekach dostępne są testy do wykrywania kalprotektyny w kale, której podwyższony poziom wskazuje na stan zapalny jelit, np. CALPROTECTIN'ALERT test do wykrywania kalprotektyny w kale. Pozwalają one rozpoznać choroby zapalne jelit (np. nieswoiste choroby zapalne jelit (IBD), chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, nowotwory jelita grubego) i odróżnić je od zespołu jelita drażliwego (IBS). Dostępne są również domowe testy na krew utajoną w kale (testy FOB), której obecność w kale towarzyszy schorzeniom, takim jak np. rak jelita grubego, hemoroidy, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, polipy jelita grubego czy stan zapalny żołądka i dwunastnicy: Domowy test na krew utajoną w kale - kiedy i jak wykonać test FOB?

Jak radzić sobie z IBS?

Większość chorych może kontrolować dolegliwości poprzez dietę, styl życia i unikanie stresów (w razie konieczności pomoc psychologiczną). Zalecane jest prowadzenie zapisków, aby się przekonać, czy dolegliwości występują w związku z jakimś pokarmem lub sytuacją życiową. Źle tolerowanych pokarmów trzeba unikać, nie zapominając, aby pożywienie było urozmaicone, a posiłki regularne. Bardzo ważne jest także systematyczne korzystanie z toalety. Odpowiedni ruch i nawadnianie dodatkowo podtrzymują sprawność jelit.

Wśród sposobów łagodzenia dolegliwości na uwagę zasługuje dieta FODMAP. Uważana jest ona za jedną z najskuteczniejszych i najlepiej przebadanych metod poprawiających komfort i jakość życia osób cierpiących na IBS. Dieta FODMAP polega na unikaniu produktów zawierających duże ilości składników, które zwiększają fermentację jelitową (np. fruktoza, laktoza, sorbitol, mannitol) oraz na jedzeniu pokarmów przywracających prawidłową florę bakteryjną jelit.

Odpowiednio dobrane probiotyki wspomogą trawienie pokarmów, a także będą brały udział w interakcjach jelitowo-mózgowych. Warto sięgnąć po preparaty zawierające bakterie Lactobacillus plantarum 299v (np. Sanprobi IBS).

Jak leczyć zespół jelita drażliwego (IBS)?

Podstawą leczenia IBS, w szczególności postaci zaparciowej, jest stosowanie błonnika rozpuszczalnego (babka jajowata, babka płesznik). Przy utrzymujących się wzdęciach pomocne będą preparaty z simetykonem i dimetykonem(np. Espumisan, Ulgix Wzdęcia Max). Z kolei preparaty z maślanem sodu (np. Debutir, Ibesan Maślan) będą sprzyjały regeneracji nabłonka jelit.

W razie braku poprawy po zastosowaniu wyżej wymienionych metod, należy rozpocząć leczenie dominujących objawów stosując m.in. leki:

• rozkurczowe, np. hioscyna, drotaweryna, alweryna, mebeweryna, trimebutyna (np. Buscopan Forte, No-Spa Max, Duspatalin Gastro, Tribux Bio),

• przeczyszczające, np. makrogole (np. Forlax),

• przeciwbiegunkowe, np. loperamid (np. Stoperan).

W ciężkich przypadkach do leczenia wprowadza się leki przeciwdepresyjne, które stosuje się w jak najmniejszych dawkach, np. amitryptylina.

W przypadku niezaparciowej postaci IBS, w celu ogólnego zmniejszenia objawów rekomenduje się stosowanie dostępnej na receptę rifaksyminy (np. Xifaxan).