Wszawica (inaczej pedikuloza) to choroba pasożytnicza wywoływana przez stawonogi zwane wszami, żywiące się ludzką krwią. Najczęściej występującą postacią wszawicy jest wszawica głowowa, dotycząca zwłaszcza dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Wyróżnia się także wszawicę łonową (występującą przede wszystkim u osób dorosłych) oraz odzieżową (obserwowaną u osób skrajnie zaniedbujących higienę osobistą). W pozbyciu się pasożytów oraz w profilaktyce zakażenia wszami stosuje się między innymi dostępne w aptece preparaty miejscowe, np. szampony, płyny, żele i spraye. Podczas ich stosowania istotne jest korzystanie ze specjalnych, gęstych grzebieni (przeznaczonych do wyczesywania martwych wszy i gnid), które często dołączane są do zestawów do zwalczania wszy. Na rynku dostępne są także produkty pomocne w profilaktyce wszawicy, np. specjalne gumki do włosów czy spraye.
Spis treści
Jak można zarazić się wszawicą?
Jak można zarazić się wszawicą?
Wszą głowową można zarazić się przez kontakt bezpośredni (np. przez bliski kontakt fizyczny, w trakcie wspólnej zabawy z zarażonym dzieckiem) lub pośredni (np. poprzez stosowanie wspólnych grzebieni, szczotek, akcesoriów do włosów, nakryć głowy, ręczników, pościeli). Wszy głowowe umiejscawiają się na owłosionej skórze głowy, najczęściej za uszami, w okolicy potylicznej i skroniowej.
Do zakażenia wszą łonową może dojść nie tylko podczas stosunku płciowego, ale także w przypadku skorzystania z bielizny, ręcznika czy pościeli osoby zarażonej wszami. Wszy lokalizują się głównie w okolicy łonowej, jednak mogą się rozprzestrzeniać także na brzuch, uda czy pachwiny, a u dzieci - na brwi i rzęsy.
Analogicznie jak w przypadku wszawicy głowowej, wszą odzieżową można zarazić się poprzez bezpośredni kontakt z osobą posiadającą wszy w dużych skupiskach ludzi. Wesz odzieżowa umiejscawia się w szwach odzieży, w miejscach przylegania ubrania do ciała (kark, pachwiny). W odróżnieniu od innych rodzajów wszy, może przenosić inne, groźne dla życia choroby zakaźne.
Jak rozpoznać wszawicę?
Charakterystycznym objawem każdej postaci jest intensywny świąd. W wyniku drapania swędzących miejsc może dojść do zaczerwienienia skóry i pojawienia się drobnych, sączących ranek, przeczosów czy strupów, którym nierzadko towarzyszy nadkażenie bakteryjne. W przypadku wszawicy łonowej często obserwuje się tzw. plamy błękitne, będące wynikiem ukłucia przez wesz i powstania krwotoku śródskórnego, a dla wszawicy odzieżowej charakterystyczne są brunatne przebarwienia.
Leczenie wszawicy
W przypadku zdiagnozowania wszawicy konieczne jest leczenie zarówno chorego, jak i osób mających z nim bliski kontakt.
W aptekach dostępne są wyroby medyczne i leki dostępne bez recepty pomocne w leczeniu wszawicy głowowej zawierające, m.in.:
permetrynę, która blokuje przewodnictwo nerwowe pasożyta, skutkując jego paraliżem i zabiciem (np. SORA forte),
polimery silikonowe (dimetykon, cyklometikon), działające poprzez zatykanie tchawek wszy i gnid oraz zaburzenie ich gospodarki wodnej, co prowadzi do uduszenia pasożytów (np. Nyda Express, Pipi Nitolic z grzebieniem, Sora Med płyn do zwalczania wszawicy),
 |
 |
nalewki ziołowe (np. z ostróżeczki, z piołunu i wrotyczu), wykorzystywane w leczeniu wszawicy z uwagi na tradycję i długotrwałe stosowanie (np. Delacet, Artemisol),
oleje mineralne (np. parafina ciekła), które otaczają wszy i gnidy nie dopuszczając do nich wody, skutkując ich wysuszeniem (np. Paranit Szampon Leczniczy).
Niezależnie od rodzaju stosowanego preparatu przeciwko wszom, zawsze należy ściśle stosować się do zaleceń producenta w zakresie stosowania produktu. Po każdorazowym użyciu preparatu miejscowego konieczne jest wyczesanie włosów na mokro specjalnie do tego przeznaczonym, gęstym grzebieniem (np. Vitammy Fino Zestaw grzebieni na wszy i gnidy, CICHO wSZA wyczeska grzebień do włosów, Nitfree terminator grzebień do usuwania wszy i gnid), który wspomoże usunięcie martwych wszy i odklejonych gnid. Istotne jest pamiętanie o odpowiedniej, regularnej higienie grzebienia. Po każdym użyciu należy go starannie oczyścić zgodnie z zaleceniami producenta, np. poprzez zamrożenie lub zanurzenie go we wrzącej wodzie.
Na pełny cykl życia każdego rodzaju wszy składają się trzy następujące po sobie stadia rozwoju, są to kolejno larwy (gnidy), nimfy (niedojrzałe osobniki) oraz dorosłe osobniki. Usunięcie z włosów pierwszych z wymienionych jest szczególnie uciążliwe i trudne. Dlatego też, z uwagi na to, że wszy głowowe wylęgają się z larw po około 7 dniach, po 7-10 dniach producenci zalecają zwykle powtórzenie leczenia.
W leczeniu wszawicy łonowej stosuje się te same preparaty miejscowe co w przypadku wszawicy głowowej. Można rozważyć usunięcie owłosienia z okolic łonowych. W celu zapobiegnięcia reinfekcji wszą głowową lub łonową warto rozważyć wypranie rzeczy osobistych w temperaturze co najmniej 60°C, a wszelkie ozdoby do włosów, grzebienie i szczotki należy wygotować lub wyrzucić.
W pozbyciu się wszawicy odzieżowej kluczowe jest wypranie odzieży i innych materiałowych rzeczy osobistych w temperaturze co najmniej 60°C oraz wyprasowanie ubrań, pościeli i ręczników żelazkiem, zwracając szczególną uwagę na szwy. Nie wymaga ona leczenia, a w celu złagodzenia ukąszeń można zastosować miejscowe preparaty przeciwhistaminowe (np. Fenistil, Foxill).
Zasady profilaktyki wszawicy
Dbanie o czystość włosów i ich regularne mycie oraz rozczesywanie. W przypadku dzieci warto, aby rodzice regularnie, co jakiś czas (np. 2 razy w tygodniu lub częściej) kontrolowali czystość skóry głowy i włosów, zwłaszcza w okolicy uszu, skroni i karku.
Związywanie włosów, szczególnie długich, w przypadku narażenia na bliski kontakt z innymi osobami.
Korzystanie z własnych akcesoriów do włosów, bielizny, pościeli, ręczników i nakryć głowy oraz edukacja (szczególnie dzieci) w tym zakresie.
W profilaktyce wszawicy głowowej pomocne może być stosowanie odżywek w sprayu chroniących przed zakażeniem (np. Paranit Care Odżywka w sprayu, HEDRIN Ochrona, Sora Protect), które można stosować codziennie na włosy, a także nasączonych olejkami eterycznymi gumek do włosów (np. CICHO wSZA gumki do włosów, Pipi Nitolic Prevent Gumki do włosów przeciw wszom), które zgodnie z informacjami producentów powinny odstraszać wszy nawet przez 2 tygodnie lub plastrów ochronnych na wszy (np. CICHO wSZA plastry ochronne na wszy), które można przymocować do ubrania lub okrycia głowy, zachowujących skuteczność do 2 miesięcy.
O czym warto wiedzieć?
Wszy nie potrafią skakać, poruszają się poprzez pełzanie. Do zarażenia konieczny jest bliski kontakt z chorym lub jego rzeczami osobistymi, na których znajdują się wszy.
Dorosłe wszy głowowe bez żywiciela giną w ciągu 24-48 godzin.
Wszawicy nie powinno kojarzyć się z brakiem higieny czy zaniedbaniem. Zarazić nią może się każdy, kto przebywa w dużych skupiskach ludzi (np. szkoła, środki transportu publicznego) lub jest narażony na kontakt z rzeczami osobistymi chorej osoby.
W przypadku zarażenia wszą ludzką nie ma konieczności przeglądania sierści zwierząt domowych, gdyż wesz ludzka nie bytuje na zwierzętach.
W przypadku wystąpienia wszawicy głowowej niezalecane jest golenie głowy chorego, do jej wyleczenia wystarczające są preparaty dostępne w aptece. Podczas golenia może dojść do powstania mikrouszkodzeń skóry głowy i ich nadkażenia, co może wydłużyć czas leczenia.
2024-08-08
redaktor: Klaudia Ćwiąkała, mgr farm.
ostatnia zmiana: 08.08.2024 07:25:14
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.