Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) - objawy i leczenie

Spis treści

Co to jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)?

Jakie są objawy RZS? 

Jakie mogą być przyczyny RZS?

Diagnostyka RZS - jakie badania zrobić?

Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów?

Jakie zioła stosować na RZS?

Dieta w RZS - czego nie jeść?

Reumatoidalne zapalenie stawów u dzieci - objawy, przyczyny i leczenie

Źródła

Co to jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)?

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła choroba zapalna, która atakuje i uszkadza stawy oraz może negatywnie wpływać na narządy wewnętrzne, takie jak serce, płuca, nerki czy naczynia. Zwykle choroba zajmuje stawy symetrycznie, początkowo najczęściej dłoni i stóp, a następnie większe stawy, np. kolanowe i biodrowe. Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą nieuleczalną, jednak wczesne jej wykrycie i dobranie odpowiedniego leczenia umożliwia chorym normalne funkcjonowanie. Zwlekanie z rozpoczęciem leczenia może skutkować gorszym rokowaniem.

Jakie są objawy RZS? 

• ból, tkliwość i sztywność stawów - najczęściej występuje po dłuższym czasie w bezruchu, np. rano po przebudzeniu, 

• obrzęk stawów - spowodowany jest gromadzeniem się nadmiaru płynów w miejscu objętym stanem zapalnym, 

• ograniczona ruchomość stawów, 

• deformacja stawów - może wystąpić w przypadku długotrwale utrzymującego się stanu zapalnego. 

Pierwsze objawy RZS mogą przypominać grypę (m.in. osłabienie, ból mięśni i stan podgorączkowy). Mogą one wyprzedzać typowe objawy “stawowe”, bądź im towarzyszyć. 

RZS może być również przyczyną objawów “pozastawowych”, takich jak np.: 

• guzki reumatoidalne - łagodne zmiany podskórne pojawiające się w miejscach narażonych na ucisk, jak np. łokcie,

• miażdżyca - utrzymujący się stan zapalny może przyspieszyć jej rozwój, 

• zapalenie naczyń - rzadkie powikłanie RZS, które może prowadzić do niedokrwienia różnych narządów,

• uszkodzenie funkcji nerek. 

Jakie mogą być przyczyny RZS?

Dokładne przyczyny RZS nie są znane, ale są pewne czynniki, które mogą predysponować do wystąpienia tej choroby, takie jak m.in.: 

• stres, 

• palenie papierosów, 

• wystąpienie infekcji, szczególnie wirusowych, 

• płeć kobieca, 

• wystąpienie choroby w rodzinie (predyspozycje genetyczne). 

Diagnostyka RZS - jakie badania zrobić?

Do rozpoznania RZS wykorzystuje się badania laboratoryjne, takie jak: 

• RF (czynnik reumatoidalny) - pozwala wykryć seropozytywną postać RZS (ok. 70% przypadków),

• Anty-CCP/ACPA (przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi).

oraz badania obrazowe:

• zdjęcia radiologiczne (RTG),

• rezonans magnetyczny i ultrasonografia - mogą wykazać zmiany zapalne wcześniej niż RTG.

Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów?

W leczeniu RZS stosuje się leki na receptę zawierające, m.in.:

• metotreksat, leflunomid, sulfasalazynę, sole złota, chlorochinę, które hamują niszczenie stawów oraz łagodzą objawy choroby,

• leki biologiczne, takie jak adalimumab, etanercept, infliksymab, certolizumab, golimumab, abatacept, tocilizumab, rytuksymab, mające na celu unieszkodliwienie czynnika powodującego stan zapalny,

• glikokortykosteroidy, np. prednizolon i metyloprednizolon, które działają silnie przeciwzapalnie i hamują degenerację stawów,

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), np. diklofenak, ibuprofen, ketoprofen, naproksen, nimesulid, łagodzące ból towarzyszący stanom zapalnym.

Objawowo można również stosować leki przeciwbólowe i przeciwzapalne dostępne w aptece bez recepty, takie jak:

• ibuprofen - w postaci doustnej (np. Ibuprom Max Sprint, Ibum Supermax) oraz żeli lub kremów do stosowania miejscowego (np. Dolgit, Dip Rilif) i plastrów (np. Nurofen mięśnie i stawy),

• ketoprofen - w postaci doustnej - kapsułek do połykania (np. Ketokaps Max, Ketonal active) oraz proszku do rozpuszczania (np. Ketonal sprint),

• diklofenak - w postaci tabletek (np. Dexak, Metafen Dexketoprofen), granulatu do sporządzenia roztworu doustnego (np. Dexak SL) oraz aerozolu (np. Diky 4%), plastrów (np. Itami, Olfen Patch) i żeli do stosowania miejscowego (np. Voltaren Max, Olfen Max, Diklofenak Omega Pharma),

• naproksen - w postaci tabletek (np. Aleve, Naxii) oraz żeli do stosowania miejscowego (np. Naproxen Emo, Opokan Actigel).

Dodatkowo można włączyć suplementy wapnia i witaminy D3 (np. Vitrum Osteo, Ostercal).

Bez względu na sposób terapii w procesie leczenia bardzo ważny jest także zdrowy tryb życia, ćwiczenia, zaopatrzenie ortopedyczne oraz fizykoterapia.

Jakie zioła stosować na RZS?

• Imbir - kłącze imbiru zawiera substancje o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym (m.in. gingerole, olejek eteryczny). Świeże lub wysuszone i sproszkowane kłącze imbiru (250 mg dziennie) może być stosowane doustnie w celu wspomagania leczenia stanów zapalnych stawów oraz towarzyszącego im bólu. W aptekach dostępne są kapsułki i tabletki zawierające ekstrakt z imbiru (np. Solgar Imbir lekarski, Collaflex). Dodatkowo dostępne są również rozgrzewające kremy do masażu z imbirem (np. Reumo Terapia krem z imbirem), które można stosować na miejsca dotknięte stanem zapalnym. W celu złagodzenia stanu zapalnego i bólu sprawdzi się również masaż z dodatkiem olejku eterycznego z imbiru. 

• Boswellia - wyciąg z kory kadzidłowca indyjskiego (boswellia serrata) jest bogaty w triterpeny, głównie kwasy boswelliowe, które działają silnie przeciwzapalnie. W związku z tym preparaty zawierające wyciąg z kory kadzidłowca znajdują zastosowanie w łagodzeniu chorób zapalnych stawów. W aptekach dostępne są liczne preparaty wieloskładnikowe na stawy z dodatkiem boswelli w postaci kaspułek (np. Artresan, Collaflex), proszków do rozpuszczania (np. Flexaslimin) czy plastrów rozgrzewających do stosowania miejscowego (np. Hot Plast Forte).

• Wierzba - kora wierzby zawiera salicynę, która wykazuje silne działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i ściągające, w związku z czym może być stosowana pomocniczo w leczeniu RZS. W aptekach można dostać kapsułki i tabletki zawierające wyciąg z kory wierzby (np. Salicortex, Solgar 7) oraz plastry rozgrzewające do stosowania miejscowego (np. Hot Plast Forte).

• Kurkuma - ze względu na zawartość kurkuminy, kłącze ostryżu wykazuje działanie przeciwzapalne. Wspomagająco w leczeniu schorzeń reumatycznych można stosować świeże lub wysuszone i sproszkowane kłącze kurkumy (180 mg dziennie). Aby poprawić przyswajalność składników czynnych warto podawać kurkumę w towarzystwie pieprzu i tłuszczu. W aptekach dostępne są również gotowe preparaty w postaci kapsułek i tabletek z wyciągiem z kurkumy (np. Kurkuma Piperyna Alter Medica, Biovitum Kurkuma i czarny pieprz, Flexofytol). 

• Rumianek -  bisabolol zawarty w olejku eterycznym z kwiatów rumianku wykazuje działanie przeciwzapalne. W związku z tym olejek rumiankowy może być stosowany zewnętrznie do masażu, m.in. w łagodzeniu objawów choroby zwyrodnieniowej stawów. Dodatkowo picie naparu z koszyczków rumianku (np. Zielnik Apteczny rumianek fix) dwa razy dziennie może przyczynić się do łagodzenia tkliwości i stanów zapalnych stawów.

Artresan	Reumo Terapia
Solgar 7	Kurkuma Piperyna

Dieta w RZS - czego nie jeść?

Dieta dla osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów powinna być dobierana indywidualnie. Wyróżniamy jednak ogólne zalecenia, które warto wdrożyć jeśli chorujesz na RZS:

• jedz różnorodnie, aby dostarczyć wszystkich niezbędnych składników,

• spożywaj często małe posiłki i staraj się jeść o stałych porach, 

• spożywaj 5 porcji świeżych owoców i warzyw dziennie, 

• wybieraj produkty pełnoziarniste o niskim indeksie glikemicznym,

• zwróć szczególną uwagę na reakcję organizmu po spożyciu glutenu lub kukurydzy, ponieważ u osób chorujących na RZS, produkty te często zaostrzają objawy,

• włącz do codziennej diety orzechy (np. migdały, orzechy włoskie) oraz nasiona (np. sezam, pestki dyni),

• ogranicz tłuszcze nasycone pochodzenia zwierzęcego (wieprzowina, baranina, wołowina, tłuste mleko, śmietana, sery żółte, topione i pleśniowe),

• jedz ryby co najmniej 2 razy w tygodniu,

• ogranicz alkohol oraz słodkie napoje. 

Reumatoidalne zapalenie stawów u dzieci - objawy, przyczyny i leczenie

Zapalenie stawów u dzieci nazywane jest dziecięcym lub młodzieńczym zapaleniem stawów, a jego najczęstszym typem jest młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS), znane również jako młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów. Do objawów zaliczamy: 

• ból i obrzęk stawu, 

• gorączka,

• sztywność stawu,

• wysypka,

• ogólne zmęczenie,

• utrata apetytu, 

• trudności z codziennymi czynnościami, jak chodzenie, ubieranie się czy zabawa.

Dokładna przyczyna dziecięcego zapalenia stawów nie jest znana - prawdopodobnie związana jest z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego. Objawy często ustępują samoistnie, a w przypadku zaostrzenia stosuje się podobne leczenie, jak u osób dorosłych. 

Źródła

https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/63732,reumatoidalne-zapalenie-stawow

https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-rzs-w-punktach/ 

https://www.cdc.gov/arthritis/basics/childhood.htm 

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7693010/

https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-rzs-w-punktach/ 

https://www.cdc.gov/arthritis/basics/childhood.htm