Dziś wiemy, że bez odpowiednio dobranego wsparcia żywieniowego, nie ma skutecznego leczenia. Niedożywienie może przedłużać pobyt pacjenta w szpitalu, powodować, że powrót do zdrowia wymaga więcej czasu. Przyjrzyjmy się żywieniu medycznemu dla osób, które nie jedzą lub naturalnie nie mogą dostarczyć składników odżywczych w odpowiedniej ilości.
Spis treści
Czym jest niedożywienie pacjenta?
Jakie są przyczyny niedożywienia?
Jakim pacjentom zalecane jest żywienie medyczne?
Czym jest niedożywienie pacjenta?
Zgodnie z definicją Europejskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego i Metabolizmu (EPSEN), niedożywienie to stan wynikający z braku wchłaniania lub braku spożywania substancji żywieniowych, prowadzący do zmiany składu ciała, upośledzenia fizycznej i mentalnej funkcji organizmu oraz wpływający niekorzystnie na wynik leczenia choroby podstawowej.
Jak rozpoznać niedożywienie?
Oceny stanu odżywienia dokonuje lekarz lub pielęgniarka środowiskowa, najczęściej na podstawie:
wywiadu żywieniowego,
oceny aktualnej masy ciała, niezamierzonego ubytku masy ciała i oceny BMI,
badań biochemicznych,
badań immunologicznych.
W Polsce od 1 stycznia 2012 roku, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia, wprowadzonym w życie dzięki staraniom Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego i Dojelitowego (PTŻPiD), istnieje obowiązek oceny stanu odżywienia każdego pacjenta przyjmowanego na dowolny oddział szpitalny (oprócz szpitalnych oddziałów ratunkowych).
Jakie są przyczyny niedożywienia?
choroba podstawowa,
brak apetytu,
depresja, lęk i gniew związane z diagnozą,
niesmaczna dieta,
zwiększone straty substancji odżywczych w następstwie zaburzeń trawienia (biegunka, wymioty, np. po chemioterapii).
Czym jest żywienie medyczne?
Żywienie medyczne opiera się na specjalnie stworzonej żywności dedykowanej osobom, które za pomocą diety naturalnej nie są w stanie dostarczyć organizmowi składników odżywczych w odpowiedniej ilości.
Żywność medyczna może być podawana zarówno drogą doustną, jak i dojelitową (przez zgłębnik -bezpośrednio do układu pokarmowego). W celu ominięcia układu pokarmowego, pacjenta można żywić dożylnie (pozajelitowo). Leczeniem z wyboru jest żywienie drogą przewodu pokarmowego. Drogę pozajelitową wykorzystuje się w przypadku, gdy czynność układu pokarmowego pacjenta jest upośledzona - droga ta zarezerwowana jest głównie do lecznictwa szpitalnego.
Skład żywności medycznej to przede wszystkim białka, tłuszcze, węglowodany, witaminy i składniki mineralne. Wszystkie te składniki dobrane są w proporcjach dostosowanych do potrzeb konkretnej grupy pacjentów.
Zakup preparatu warto skonsultować z farmaceutą, ponieważ źle dopasowany może spowodować niepotrzebne trudności trawienne, czy nawet utrudnić całe leczenie. Dodatkowo w wyborze produktu warto wziąć pod uwagę preferencje smakowe pacjenta (stąd tak ogromny wachlarz smaków i rodzajów preparatów dostępnych w aptece).
Odżywki medyczne podawane pacjentom mogą całkowicie zastąpić dietę naturalną bądź stanowić jej uzupełnienie (mogą być podawane między głównymi posiłkami). Co ciekawe, preparaty do żywienia medycznego dostępne w aptekach, możemy również wykorzystać w codziennej diecie, wzbogacając ją kalorycznie i wartościowo (np. smoothie owocowe, które przygotowujemy miksując ulubione owoce z zakupionym w aptece preparatem przeznaczonym do żywienia medycznego). Wprowadzenie specjalistycznych preparatów do codziennej diety ułatwia skomponowanie prawidłowego jadłospisu pacjentowi.
Jakim pacjentom zalecane jest żywienie medyczne?
neurologicznym (po udarze, z chorobą Alzheimera, Parkinsona),
przed zabiegami operacyjnymi,
w starszym wieku,
z chorobami metabolicznymi (mukowiscydoza, fenyloketonuria, cukrzyca),
z chorobami układu pokarmowego i oddechowego,
w stanach pourazowych (po wypadkach, ciężkich operacjach),
z zaburzeniami przełykania (dysfagią),
z nasileniem procesów zapalnych (np. rozległe oparzenia),
z anoreksją i bulimią,
z zaburzeniem czucia smaku, za zaburzeniami węchu.
Badania wykazały, że właściwie odżywiony organizm jest w mniejszym stopniu narażony na powikłania, szczególnie infekcje. Pacjent nie wymaga długiej hospitalizacji i lepiej reaguje na stosowane leczenie farmakologiczne.
Żywność medyczna
W aptekach znajdziemy preparaty do żywienia medycznego, które dostępne są bez recepty. Występują one w postaci:
gotowych płynów (np. Nutridrink, Resource, Fresubin Energy Drink),
napojów (np. Nutridrink Juicy Style),
półstałej, przeznaczone do spożycia łyżeczką (np. Fresubin Yocreme).
Na półkach aptecznych znajdziemy także preparaty dedykowane:
diabetykom (np. Diasip, Diben Drink, Resource Diabet Plus),
osobom cierpiącym na chorobę Alzheimera (np. Souvenaid),
osobom z niewydolnością wątroby (np. Fresubin Hepa) i nerek (np. Fresubin Renal, Renilon),
osobom z zaparciami (np. Nutridrink Multi Fibre),
osobom z dysfagią (np. Nutilis).
W zależności od zapotrzebowania pacjenta na białko, możemy znaleźć produkty o większej jego zawartości, np. Nutridrink Protein, Nutramil Complex Protein, Resource Protein. Ta grupa preparatów, która zgodnie z rekomendacjami ESPEN, zalecana jest osobom będącym przed i w okresach pomiędzy cyklami chemio- i radioterapii.
Na uwagę zasługują odżywki zawierające dodatkowo w składzie argininę (np. Cubitan, Arginilan, Impact Oral), która ma udowodnione działanie wspierające gojenie się ran. Preparaty te rekomendowane są pacjentom będącym w trakcie leczenia odczynów popromiennych spowodowanych radioterapią, pacjentom z rozległymi oparzeniami, odleżynami, trudno gojącymi się ranami (np. stopa cukrzycowa).
Kwasy omega-3 (np. Supportan, Forticare) będą wykazywały działanie przeciwzapalne i poprawią skuteczność chemioterapii.
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 08.05.2023 14:08:24
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.