Ostre zapalenie trzustki i przewlekłe zapalenie trzustki, choć najczęściej powodowane są nadużywaniem alkoholu, to dwie odmienne jednostki chorobowe, różniące się objawami i sposobem leczenia. W leczeniu przewlekłego zapalenia trzustki wykorzystuje się enzymy trzustkowe oraz ziołowe preparaty w postaci herbatek, bądź tabletek. Ostre zapalenie trzustki może wymagać leczenia chirurgicznego.
Spis treści
Jakie są przyczyny zapalenia trzustki?
Objawy ostrego zapalenia trzustki
Objawy przewlekłego zapalenia trzustki
Leczenie zapalenia trzustki – kiedy konieczna jest hospitalizacja?
Terapia enzymami trzustkowymi - czym jest pankreatyna ?
Jakie są przyczyny zapalenia trzustki?
Przyczyną zapalenia trzustki jest przedwczesna aktywacja enzymów trawiennych zawartych w soku trzustkowym, prowadząca do „samotrwienia” trzustki i okolicznych narządów.
Czynniki prowadzące do rozwoju zapalenia trzustki:
nadużywanie alkoholu (50%),
kamica dróg żółciowa (30%),
pozostałe czynniki (urazy, leki, infekcje bakteryjne i wirusowe, choroby autoimmunologiczne).
Objawy ostrego zapalenia trzustki
Ostry ból o nagłym początku, umiejscowiony w nadbrzuszu, promieniujący do klatki piersiowej lub kręgosłupa
Duszność, przyśpieszenie oddechu i akcji serca
Wymioty, nudności, brak łaknienia
Zaburzenia świadomości
Objawy przewlekłego zapalenia trzustki
Ostry ból w nadbrzuszu, powtarzający się okresowo, najczęściej po spożyciu alkoholu bądź obfitego posiłku
Stolce tłuszczowe, niedożywienie, utrata masy ciała (skutek upośledzenia wydzielania enzymów trzustkowych)
Cukrzyca lub upośledzona tolerancja glukozy (skutek zaburzeń wydzielania insuliny przez trzustkę)
Objawy niedoboru witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E, K, np. osteoporoza
Leczenie zapalenia trzustki – kiedy konieczna jest hospitalizacja?
Ostre zapalenie trzustki wymaga leczenia szpitalnego, obejmującego podanie leków przeciwbólowych, przywrócenie prawidłowego nawodnienia organizmu, niekiedy zastosowania antybiotykoterapii bądź leczenia chirurgicznego. W początkowej fazie stosuje się głodówkę, następnie wprowadza się kilkuetapową dietę, trwającą średnio 4-6 tygodni.
Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki nie wymaga hospitalizacji, pacjent pozostaje jednak pod stałą opieką lekarza. Poza stosowaniem leków przeciwbólowych, podstawą postępowania jest przestrzeganie diety oraz całkowita rezygnacja z picia alkoholu i palenia tytoniu.
W przypadku zaburzeń trawienia przyjmuje się preparaty zawierające enzymy trzustkowe (np. Kreon Travix, Lipancrea, KreoActiv Plus). Wspomagająco można stosować preparaty ziołowe zawierające m.in. spirulinę (np. Solgar Spirulina, Spirulina Hawajska), ziele macierzanki i ziele mniszka (np. Herbatka Fix dla trzustki), owoc kopru (np. Esse-Hepar Super Premium), ziele pokrzywy (np. Zielnik Apteczny pokrzywa fix, Zioła w tabletkach pokrzywa) oraz ziele glistnika. W zaawansowanych postaciach choroby pacjenci mogą wymagać podawania insuliny.
Terapia enzymami trzustkowymi - czym jest pankreatyna?
Leczenie enzymami trzustkowymi stosuje się zarówno w przewlekłym zapaleniu trzustki, jak również w okresie rekonwalescencji po ostrym zapaleniu trzustki.
W terapii stosuje się pankreatynę, czyli mieszaninę enzymów trawiennych pochodzących z trzustek wieprzowych.
Preparaty zawierające pankreatynę mają postać kapsułek doustnych zawierających mikrosfery („kuleczki”) powleczone substancją rozpuszczającą się w jelicie. Dostępne są one zarówno na receptę jak i bez recepty (OTC). Siłę ich działania określa się za pomocą aktywności lipazy (enzymu trawiącego tłuszcze) wyrażoną w odpowiednich jednostkach.
Dawkę leku dobiera się indywidualnie w zależności od stopnia nasilenia objawów. Zwykle stosuje się 30 000–40 000 j. leku do głównego posiłku i dawkę o połowę mniejszą do przekąsek.
Kapsułki należy połykać w całości, bez rozgryzania i żucia, popijając szklanką wody, w trakcie posiłków bądź po każdym posiłku lub przekąsce. Jeśli konieczne jest przyjmowanie więcej niż jednej kapsułki podczas posiłku, pierwszą należy przyjąć na początku, kolejne zaś w trakcie i po posiłku.
Jeżeli połykanie kapsułek sprawia trudności (małe dzieci, osoby starsze), można je ostrożnie otworzyć i wymieszać ich zawartość z kwaśnym, niewymagającym żucia pokarmem lub płynem (np. jogurt, mus jabłkowy, sok pomarańczowy). Taką mieszaninę należy podać choremu natychmiast.
Efektem działania enzymów trzustkowych jest zmniejszenie nasilenia biegunek tłuszczowych, zahamowanie utraty masy ciała i łagodzenie bólu.
Leczenie może sprzyjać występowaniu zaparć, dlatego w czasie terapii należy zadbać o odpowiednią podaż płynów.
Dieta w zapaleniu trzustki
5-6 posiłków dziennie
Przewaga pokarmów bogatych w białko i węglowodany
Ograniczenie podaży tłuszczów i błonnika, zwłaszcza błonnika nierozpuszczalnego (np. produkty pełnoziarniste, orzechy i nasiona, niedojrzałe banany)
Ograniczenie podaży cukrów prostych (słodycze, miód, dżemy) – ryzyko rozwoju cukrzycy
Odpowiednia kaloryczność posiłków, zapobiegająca utracie masy ciała (ok. 2500–3000 kcal dziennie)
Potrawy gotowane w wodzie, na parze lub pieczone w folii aluminiowej, unikanie potraw smażonych
Wykluczenie warzyw i owoców wzdymających (kapusta, cebula, czosnek, suche nasiona roślin strączkowych, śliwki, por, czereśnie)
Unikanie pikantnych przypraw.
Zwiększenie udziału w diecie produktów bogatych w witaminy A, D, E, K, witaminy z grupy B oraz antyoksydanty (np. witamina C i E, cynk, selen) bądź suplementacja wspomnianych składników.
2023-09-04
redaktor: Dina Dąbrowska
ostatnia zmiana: 04.09.2023 15:14:11
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.