Miód naturalny

Spis treści

Czym jest miód?

Miód surowy i pasteryzowany - czym się różnią?

Najpopularniejsze rodzaje miodów pozyskiwanych w Polsce

Miód manuka - czym różni się od innych miodów?

Witaminy, minerały i przeciwutleniacze zawarte w miodzie

Udowodnione naukowo właściwości miodu

Czy miód jest zdrowszy od cukru?

Czy miód może być szkodliwy? Kto powinien zachować szczególną ostrożność?

Czy kobiety ciężarne i matki karmiące mogą jeść miód?

Czy miód może się zepsuć?

Jak rozpoznać miód dobrej jakości?

Czym jest miód?

Miód jest naturalnie słodką substancją wytwarzaną przez pszczoły z nektaru roślin (miód kwiatowy) lub wydzielin owadów żywiących się sokami roślinnymi (miód spadziowy). Pod względem chemicznym jest stężonym roztworem cukru, zawierającym ok. 80% cukru (głównie fruktoza i glukoza) i 20% wody. Nie zawiera tłuszczu i białka. 

Miód surowy i pasteryzowany - czym się różnią?

Surowy miód (ang. raw honey) to produkt niepoddawany obróbce termicznej, dzięki czemu zachowuje najwięcej składników odżywczych i przeciwutleniaczy. Uważany jest za produkt najwyżej jakości. Można go rozpoznać po ciemniejszej barwie i mętnej konsystencji. Miód pasteryzowany poddawany jest działaniu wysokiej temperatury w celu zabicia drobnoustrojów, zwiększenia trwałości i poprawy przejrzystości, co może niekorzystnie wpływać ma substancje aktywne w nim zawarte, takie jak enzymy czy przeciwutleniacze. W badaniach naukowych nie zdołano jednak potwierdzić, że surowy miód jest zdrowszy niż pasteryzowany. 

Najpopularniejsze rodzaje miodów pozyskiwanych w Polsce

• Miód spadziowy (np. Miód spadziowy Miody Polskie) - powstaje z wydzieliny owadów (mszyc i czerwców) żywiących się sokiem z drzew iglastych (miód spadziowy iglasty) bądź liściastych (miód spadziowy liściasty). Wyróżnia się największym bogactwem związków mineralnych, takich jak magnez, żelazo, potas, wapń, sód, fosfor, srebro.

• Miód wielokwiatowy (np. Miód wielokwiatowy Miody Polskie) - powstaje z nektaru pochodzącego z różnych kwiatów, krzewów i drzew. Ma łagodny smak, jego barwa może różnić się w zależności od gatunków kwiatów, z których pochodzi.

• Miód rzepakowy (np. Miód rzepakowy Miody Polskie)- jeden z najpopularniejszych miodów w Polsce, powstaje z nektaru kwiatów rzepaku. Ma jasną, słomkową barwę i łagodny smak. Po skrystalizowaniu ma mleczną barwę. Zawarte w nim związki wspierają pracę układu sercowo-naczyniowego.

• Miód lipowy (np. Miód lipowy Miody Polskie) - powstaje z nektaru kwiatów lipy, ma intensywny, słodko-kwaskowaty smak i jasną, słomkową barwę. Zawiera związki obecne w kwiatach lipy (m.in. garbniki, kwasy organiczne i flawonoidy), dlatego, podobnie jak kwiatom lipy, przypisuje się mu właściwości napotne i przeciwgorączkowe.

• Miód gryczany (np. Miód gryczany Miody Polskie) - powstaje z nektaru kwiatów gryki, ma intensywny, piekący smak i ciemną barwę. Zawiera rutynę wzmacniającą naczynia krwionośne oraz żelazo zapobiegające anemii. 

• Miód wrzosowy (np. Miód wrzosowy Miody Polskie) - powstaje z nektaru kwiatów wrzosu, ma czerwono-brunatną barwę, galaretowatą konsystencję i charakterystyczny lekko goryczkowy, wrzosowy aromat. Wyróżnia się nieco większą zawartością aminokwasów w stosunku do innych rodzajów miodu. 

Miód manuka - czym różni się od innych miodów?

Z roku na rok coraz większą popularnością w Polsce cieszy się miód manuka (np. Miód Manuka 550+ MGO), powstający z pyłku i nektaru krzewu manuka, występującego na terenie Nowej Zelandii i Australii. Pod względem smaku i konsystencji znacznie różni się od naszych rodzimych miodów - ma ciemnobursztynową barwę i gorzkawy smak. Wyróżnia się dużo wyższą, w porównaniu z innymi miodami, zawartością metyloglioksalu - związku o silnych właściwościach przeciwbakteryjnych.

W 2007 roku Agencja Żywności i Leków, FDA (ang. Food and Drug Administration) oficjalnie zatwierdziła produkty zawierające miód manuka w leczeniu ran. W aptekach dostępne są maści (np. Activon Tube) i opatrunki (np. Actilite) zawierające miód manuka, zalecane w leczeniu trudno gojących się ran, odleżyn i oparzeń. Doniesienia naukowe nie wykluczają  pozytywnego wpływu miodu manuka we wspomaganiu leczenia atopowego zapalenia skóry (AZS), łuszczycy i trądziku. Przypuszczenia te wymagają jednak potwierdzenia w dalszych badaniach. Czysty miód manuka (np. Miód Manuka 400+ MGO) stosuje się także doustnie, m.in. w celu wzmacniania sił obronnych organizmu w czasie infekcji.

Witaminy, minerały i przeciwutleniacze zawarte w miodzie

• Minerały (potas, magnez, wapń, cynk, żelazo, krzem, siarka)

• Witaminy (głównie witamina C, witaminy z grupy B)

• Aminokwasy (alanina, kwas glutaminowy, lizyna, leucyna, izoleucyna)

• Przeciwutleniacze (polifenole, kwasy organiczne, enzymy).

Wyżej wymienione związki stanowią zaledwie ok. 0,5% składników zawartych w miodzie, dlatego choć jego spożywanie może mieć szereg właściwości prozdrowotnych, dla większości osób miód nie stanowi znaczącego źródła witamin i minerałów.

Udowodnione naukowo właściwości miodu

• Łagodzenie kaszlu - badanie naukowe wykazały, że miód lepiej łagodzi nocny kaszel i poprawia jakość snu u dzieci w porównaniu do dekstrometorfanu. 

• Łagodzenie dolegliwości ze strony układu pokarmowego - dowody sugerują, że miód może skutecznie  łagodzić objawy biegunki związanej z zapaleniem żołądka i jelit oraz pomagać w przywróceniu prawidłowego nawodnienia organizmu. 

• Wspomaganie gojenia ran - ze względu na swoje właściwości przeciwbakteryjne, miód przyśpiesza gojenie ran, zwłaszcza po oparzeniu. W tym celu zaleca się używanie specjalnych preparatów miodu do zastosować medycznych. W 2007 roku miód manuka został oficjalnie zatwierdzony przez Agencję ds. żywności i leków (FDA) jako środek stosowany w leczeniu ran.

• Profilaktyka chorób układu krążenia - udowodniono, że dzięki zawartości przeciwutleniaczy, miód spożywany regularnie, może obniżać ciśnienie krwi, wspomagać pracę serca i poprawiać profil lipidowy, co zapobiega chorobom układu sercowo-naczyniowego. 

Czy miód jest zdrowszy od cukru?

Pod względem kaloryczności i zawartości cukru różnice między cukrem stołowym a miodem są niewielkie. Jedna łyżka miodu zawiera 64 kalorie, a dla porównania, taka sama ilość cukru zawiera 45 kalorii. Miód jest jednak słodszy od cukru stołowego, a co za tym idzie, dodajemy go do potraw i napojów w mniejszej ilości. Ze względu na właściwości przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, zastąpienie cukru stołowego miodem uważa się za korzystne dla zdrowia.

Czy miód może być szkodliwy? Kto powinien zachować szczególną ostrożność?

• Diabetycy - pomimo korzystnych właściwości, miód, jak każdy słodzik, podnosi poziom cukru we krwi, dlatego należy go spożywać z umiarem. W przypadku niewyrównanej cukrzycy najlepiej unikać miodu.  Dla pacjentów z dobrze kontrolowaną cukrzycą, spożywanie niewielkich ilości miodu (rzędu 2 łyżeczek dziennie) uważa się za bezpieczne. Warto wybierać wtedy miody o większej zawartości fruktozy, np.  wrzosowy, lipowy czy gryczany, które charakteryzują się niższym, w porównaniu do innych miodów, indeksem glikemicznym, a więc poziom cukru we krwi po ich spożyciu wzrasta powoli. 

• Dzieci - ze względu na ryzyko zatrucia jadem kiełbasianym wytwarzanym przez baterie Clostridium botulinum mogące znajdować się w miodzie, miodu i produktów pszczelich nie wolno podawać dzieciom poniżej 1 roku życia. Ilości bakterii, zawarte w miodzie są na tyle małe, że dla dzieci powyżej 1 roku życia i osób dorosłych nie stanowi to zagrożenia. 

• Alergicy - szacuje się, że alergia na miód dotyczy zaledwie 0,001% populacji. Osoby uczulone na jad pszczół czy inne produkty pszczele powinny jednak zachować szczególną ostrożność, ponieważ pyłek pszczeli czy fragmenty owadów zawarte w surowym miodzie mogą być powodem wystąpienia reakcji alergicznej po jego spożyciu.

Czy kobiety ciężarne i matki karmiące mogą jeść miód?

Jedzenie miodu w czasie ciąży i karmienia piersią jest uważane za bezpieczne. Ze względu na właściwości przeciwbakteryjne i przeciwkaszlowe, miód poleca się kobietom ciężarnym i matkom karmiącym jako naturalne remedium na przeziębienie.

Czy miód może się zepsuć?

Przechowywany w szczelnie zamkniętym pojemniku, w ciemnym miejscu, w temperaturze pokojowej, miód zachowuje swoje właściwości przez bardzo długi czas. Datę minimalnej trwałości określa się zwykle jako 3 lata od daty rozlewu (informacja ta zawarta jest na etykiecie).

Krystalizacja, czyli zmiana konsystencji miodu z płynnej w stałą, jest naturalnym procesem, który nie wpływa na jego jakość. Przyśpiesza ją przechowywanie miodu w lodówce. Aby miód stał się znowu płynny, wystarczy zanurzyć słoik w ciepłej wodzie (do 40°C) na kilka minut. Jeśli jednak miód drastycznie zmienił kolor bądź zapach, należy go wyrzucić - może to świadczyć o rozwoju bakterii w wyniku jego zanieczyszczenia. 

Jak rozpoznać miód dobrej jakości?

Miód jest trzecim najczęściej fałszowanym produktem spożywczym na świecie. Nieuczciwi producenci dodają do miodu cukier, skrobię czy melasę w celu zwiększenia jego objętości. Niekiedy także zbierają miód wcześniej, a następnie sztucznie go suszą, by skrócić czas i obniżyć koszty. Praktyki te są popularne zwłaszcza w Chinach, które są największym importerem miodu do Europy.

Wybierając miód:

• zwracaj uwagę na treść etykiety - informacja o tym, czy dany produkt jest miodem naturalnym czy sztucznym znajdziesz na etykiecie,

• szukaj informacji na temat pochodzenia miodu - produkt oznaczony jako "mieszanka miodów pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej i spoza UE" może zawierać w większości niskiej jakości miód pochodzący z Chin,

• zwróć uwagę na konsystencję miodu - wysokiej jakości naturalny miód zazwyczaj nie jest idealnie przejrzysty, na jego powierzchni może pojawić się charakterystyczny kożuszek, często widoczny jest także proces krystalizacji,

• sięgaj po miody od lokalnych dostawców bądź ze sprawdzonych pasiek - kupując miód w aptece czy w sklepie ze zdrową żywnością istnieje małe ryzyko, że trafisz na produkt wątpliwej jakości.